Phật Học Vấn Đạo - Thế nào là duy trì chánh niệm trong oai nghi nằm?

 Hỏi. Thế nào là duy trì chánh niệm trong oai nghi nằm? 

(Câu thảo luận trong lớp Phật Pháp Buđdhadhamma ngày 28-4-2014, Minh Hạnh chuyển biên)

TT Tuệ Siêu: Ở đây, Trong kinh điển không có pháp môn gọi là thiền nằm. Nhưng Đức Phật Ngài dạy rằng trong khi đang nằm mà dẹp bỏ 5 triền cái như vậy là sự tu tập trong oai nghi nằm, chứ không có pháp môn nào gọi là thiền nằm.

Ngày nay chúng ta cũng thường được nghe có một số vị thiền sư khi nói đến sự tu tập có vị bày ra thiền hành là đi kinh hành tới lui, thiền đứng, thiền nằm. 

Ở đây, trong khi đi toàn thân bị động đậy, cho nên lúc đi mình không tập trú trên đề mục giống như thiền chỉ.

 Khi đứng, bất cứ ở đâu chúng ta cũng có thể tu tập với oai nghi đứng. 

Oai nghi nằm cũng vậy. Nhưng ở trong oai nghi nằm, trong kinh Đức Phật Ngài dùng từ "Thức", bởi vì khi nằm chúng ta rất dễ bị rơi vào tình trạng hôn trầm thụy miên cho nên trong lúc nằm chúng ta trú thiền thì trạng thái nằm đó phải nói đến vấn đề "Tỉnh Thức" và khi chúng ta nằm chúng ta có sự Tỉnh Thức thì lúc đó chúng ta duy trì được Chánh Niệm trong oai nghi nằm. Còn khi chúng ta nằm trong trạng thái ngủ thì chúng ta không thể duy trì được Chánh Niệm.

Thế nào là duy trì chánh niệm trong oai nghi nằm?

 Ở đây, ngay khi vị hành giả tu tập thì chúng ta Chánh Niệm với tư thế nằm, nằm ngửa hoặc nằm nghiêng một bên và có Chánh Niệm. 

Khi nằm nghiêng một bên mình có Chánh Niệm, biết đang nghiêng qua một bên. 

Khi nằm ngửa với biết đang nằm ngửa. 

Trong lúc nằm chúng ta vẫn có thể Chánh Niệm với hơi thở ra hơi thở vào như với đề mục Hơi Thở để chúng ta giữ Chánh Niệm trong lúc nằm. Hay chúng ta dùng một đề mục suy niệm nào khác để duy trì Chánh Niệm ngay trong lúc nằm cũng được. Do đó chúng ta có rất nhiều đề mục trong lúc nằm để chúng ta có Chánh Niệm được.

Ở đây, một vị hành giả tu tập bằng Thiền Quán tức là tu tập thiền Tứ Niệm Xứ mà trong đó có đề tài tu tập gọi là Thân Quán Niệm Xứ thì trong phần thân quán niệm xứ này có rất nhiều đề tài mà ở đây khi nói đến chúng ta có Chánh Niệm trong 4 đại oai nghi. Đức Phật Ngài cũng có dạy Chánh Niệm khi đi, khi đứng, khi nằm, khi ngồi, điều này chứng tỏ khi chúng ta nằm chúng ta vẫn duy trì được Chánh Niệm.

Nhưng ở đây chúng tôi nói thêm chỗ là khi chúng ta nằm chúng ta tỉnh thức duy trì được Chánh Niệm còn khi nằm trong trạng thái ngủ thì không thể duy trì được Chánh Niệm. Và trong lúc nằm chúng ta vẫn áp dụng các đề mục khác như đề mục Thân Quán Niệm Xứ thuộc về 4 đại oai nghi, chúng ta vẫn có Chánh Niệm về Hơi Thở cũng nằm trong Thân Quán Niệm Xứ. 

Cho nên ở đây khi chúng ta tu tập ở trong 4 oai nghi Đức Phật Ngài dạy là làm như thế nào khi đi, khi đứng , khi ngồi, khi nằm có sự nhiệt tâm tỉnh giác và từ bỏ được 5 triền cái như vậy được xem như là chúng ta đã có Chánh Niệm khi nằm ./.