Cổ Học Tinh Hoa

CHỮ TÍN

I. CÁI ĐỈNH

Nước Lỗ có một cái đỉnh rất quý. Nước Tề bắt phải đem dâng. Vua Lỗ tiếc lắm, cho làm một cái đỉnh giả đưa sang.

Vua Tề bảo:
Phải có Nhạc Chính Tử đem đỉnh sang nói, thì ta mới tin.

Vua Lỗ cho gọi Nhạc Chính Tử đến, bảo đi.
Nhạc Tử Chính hỏi:
Sao không đưa đỉnh thật?
Vua Lỗ nói:
Ta quý cái đỉnh ấy lắm.

Nhạc Tử Chính thưa:
Nhà vua quý cái đỉnh ấy thế nào thì tôi quý cái đức “Tín” của tôi như thế.
Sau đó vua Lỗ phải đưa đỉnh thật Nhạc Chính Tử mới chịu đi.

II. THANH GƯƠM 

Quý Trát là con vua nước Ngô đi du lịch các nước.
Khi qua nước Từ vào thăm vua Từ.
Vua Từ thấy Quý Trát có thanh gươm báu, muốn xin mà chưa dám nói
Quý Trát trong bụng cũng định cho mà chưa dâng được, vì cuộc du lịch chưa xong.
Khi ở nước Tần về, thì vua Từ đã mất rồi.
Quý Trát không biết làm thế nào, đành phải đem gươm đến treo chỗ gốc cây bên mộ vua Từ, rồi trở về.

GIẢI NGHĨA

Nhạc Chính Tử: người nước Lỗ thời Xuân Thu học trò thầy Tăng Tử
Quý Trát: con út vua Ngô, một bậc danh nhân thời Xuân Thu

LỜI BÀN

Nhạc Chính Tử không chịu đem cái đỉnh giả. Quý Trát không chịu về không cho gươm, đều là những người biết trọng chữ “Tín” cả. Giá không nói là thật đã quý, mới hứa trong bụng mà cố làm cho được lại quý hơn nữa. Ôi! Xưa nay chữ tín có giá biết ngần nào! Chữ tín liệt rõ trong ngũ thường, người ở đời giao thiệp cốt lấy chữ tín làm chủ. Cho nên cổ nhân có những câu như: “Nhân vô tín bất lập”(Khổng Tử) nghĩa là không có tín thì không đứng được ở đời. “Tín vi quốc chi bảo”(Tấn Văn Công) nghĩa là tín là cái báu của cả nước.