Chuyện Xưa Tích Cũ - Con rùa vàng

CON RÙA VÀNG
Sơn Nam & Tô Nguyệt Đình

Thuở xưa kia có hai người bạn chơi với nhau rất thân, hiềm vì một người thì giàu, còn người kia thì nghèo. Người bạn giàu có cái tên là Đại Trượng Phu, còn người bạn nghèo tên là Chí Quân Tử. Vợ chồng Đại Trượng Phu thấy bạn nghèo thì có ý muốn giúp đỡ vốn liếng để làm ăn. Chí Quân Tử lòng dạ ngay thẳng ngại rằng lấy tiền của bạn bè đem về, rủi làm ăn thất bát thì lấy đâu mà trả cho bạn. Vì vậy nên từ chối việc giúp đỡ của bạn. Nhà Đại Trượng phu chẳng thiếu gì của quý, nhưng lại muốn có thêm của lạ, nên hôm nọ lấy năm nén vàng đưa cho một người thợ bạc đặt làm một con rùa bằng vàng. Ngày kia, Chí Quân Tử đến thăm bạn, Đại Trượng Phu liền đem con rùa vàng ra khoe. Chí Quân Tử xem rồi để trong một cái dĩa, đoạn cùng bạn uống rượu đến say khướt nằm ngủ quên. Lúc bấy giờ, con trai của Đại Trượng Phu đi học ở xa về, thấy con rùa vàng lấy đem đi chơi. Đến chừng Chí Quân Tử ra về được một lát, Đại Trượng Phu mới chực nhớ tới con rùa vàng, hỏi vợ thì vợ nói không có lấy cất. Đại Trượng Phu lấy làm bối rối, chẳng lẽ nghi cho người bạn tốt của mình ăn cắp con rùa vàng? Ngày sau, Đại Trượng Phu đến nhà Chí Quân Tử chơi, nhân tiếc con rùa vàng có hỏi mát bạn rằng: -Này anh, hôm trước anh có lấy con rùa vàng của tôi đem về để cho chị coi không? Nghe vậy Chí Quân Tử nghĩ thầm rằng: “Có lẽ bạn ta nghi ta ăn cắp con rùa vàng chăng?”Nhưng chẳng lẽ bảo là không lấy thì chi cho khỏi phật lòng bạn mình, nên đành nhận là có lấy. Đại Trượng Phu mới bảo bạn: -Thôi được, anh cứ giữ con rùa vàng mà chơi. Tôi xin kiếu anh. Đại Trượng Phu về rồi, vợ chồng Chí Quân Tử lấy làm lo lắng, làm sao có con rùa vàng để trả cho bạn. Vợ chồng bàn nhau bán nhà, bán cửa cho ông Phú Trưởng giả và xin làm người hầu hạ để có đủ tiền mua con rùa vàng trả lại bạn. Ông Phú Trưởng giả biết chuyện lấy làm động tâm, mới gọi người thợ bạc đến làm mọt con rùa vàng khác, trao cho vợ chồng Chí Quân Tử đem về trả cho bạn và cũng không nhận vợ chồng Chí Quân Tử làm người hầu hạ, mà chỉ cho ở nhờ. Được ít lâu, người con trai của Đại Trượng Phu trở về nhà có đem theo con rùa vàng đã lấy độ trước, trả cho cha mẹ và nói: -Hôm nọ, con về nhà thình lình thấy con rùa vàng để trong dĩa nên con lấy cát đây, nếu gặp phải kẻ gian thì mất luôn rồi. Vậy con xin trả lại. Thấy vậy, vợ chồng Đại Trượng Phu vô cùng ngạc nhiên. Rùa vàng nào con mình lấy đem đi chơi, rùa vàng nào bạn đem trả? Mới nghĩ ra, có lẽ người bạn nghèo sợ mình phiền trách nên làm con rùa khác để thế. Bấy giờ Đại Trượng phu mới đem con rùa vàng đến tận nhà Chí Quân Tử để trả lại và xin lỗi bạn. Nhưng nhà đã bán rồi, vợ chồng bạn lại đến ở nhờ trong nhà ông phú Trưởng giả. Lập tức Đại Trượng Phu đến gặp ông Phú Trưởng giả trao trả con rùa vàng và xin đưa vợ chồng bạn về. Ông Phú Trưởng giả từ chối như vầy: -Anh có mượn rùa vàng của tôi đâu mà trả? Còn vợ chồng Chí Quân Tử tôi có bắt buộc gì đâu mà lãnh về? Còn Chí Quân Tử nhận mình có mắc nợ ông Phú Trường giả nên không chịu về. Câu chuyện trở thành rắc rối, cả ba đưa nhau đến cửa công nhờ phân xử. Lẽ tự nhiên quan trên không biết xử làm sao đối với ba người ngay thật thà tốt bụng này.