Phật Học Vấn Đạo - Trạng thái tủi thân có ảnh hưởngì đến sự tu tập?

Hỏi : Thưa Sư trạng thái tủi thân có phải là một chướng ngại cho hành giả tu hành theo Ðạo Phật, theo kinh sách thì trạng thái này thuộc loại nào và đựơc gọi ra sao , kính mong Qui' Sư từ bi chỉ dạy, Mô Phật.

(Câu hỏi trong lớp Diệu Pháp, Minh Hạnh chuyển biên)

TT. Tuệ Siêu trả lời câu hỏi :

       Trạng thái tủi thân là trạng thái phiền não và được xem như là một chướng ngại tinh thần cho vị hành giả tu tập, trạng thái tủi thân  là một dạng rất tế nhị của tâm sân, người  có sự tủi thân luôn luôn  có  tâm âu sầu  buồn bực khó chịu, không phải là trạng thái tâm hỷ lạc, vì vậy cho nên trạng thái tủi thân đó  được xem như là một trạng thái chướng ngại tinh thần.

Mặc dù trong năm pháp chướng ngại tức là năm pháp triền cái ngăn chia thiền định và đạo quả những phiền não triền  cái đó ở đây chúng ta không thể xác định trạng thái tủi thân thuộc về pháp chướng ngại nào , nhưng  nếu xét trên phương diện tâm lý trong A Tỳ Ðàm giải thích rõ ràng. 

Ở đây, chúng ta cũng biết trạng thái nào thuộc về sự bức xức, sự khó chịu thuộc về tâm thì nằm ở trong trạng thái của phiền não sân.

Sự khổ có hai loại:  khổ thân như là thân đau đớn nhức nhối, châm chích khó chịu, thuộc về thân thức thọ khổ tâm thân thức thọ khổ. Sự khổ thứ hai nữa là sự khổ thuộc về tâm, chi pháp nào là thuộc về tâm chứ không phải  chúng ta sài theo cái nghĩa chuyên môn là tâm sở  v.v... 

Thì khổ nào thuộc về tâm đó sẽ ám chỉ cho hai tâm sân vì hai tâm sân này là một trạng thái thọ ưu tức là buồn bực, bực bội và  tức là tương ưng với phẩm uế hay là tương ưng với sự bực tức giận dữ buồn phiền. Với thái độ của  sân tâm thì bao giờ cho dù rằng vi tế hay là thô thiển thì cũng là trạng thái buồn bực ở trong lòng một cái trạng thái bất an ở trong lòng.

Ở đây, chúng ta khi sanh khởi  trạng thái tủi thân lúc bấy giờ chúng ta không có yên tâm để tu tập, luôn luôn lúc nào cũng cảm thấy như có một áng mây đen che chắn ở phiá trước không có nhìn rõ, trí tuệ ở thể phát sanh ở nơi đó và ở là một hành giả tu tập thì khi có những trạng thái bất thiện pháp và làm cho tâm này bị giao động bị suy tinh thần , thì  những trạng thái đó được hiểu rằng đây là những trạng thái chướng ngại tinh thần. Do vậy, tủi thân cũng là một chướng ngại tinh thần cho một hành giả tu tập.