Chuyện Xưa Tích Cũ - Tiếng hát của Hà ô Lôi

TIẾNG HÁT CỦA HÀ Ô LÔI
Tác giả: Sơn Nam & Tô Nguyệt Đình

Truyện Lĩnh Nam Trích Quái có chép sự tích chàng Hà Ô Lôi như sau đây: Đời nhà Trần, quan An Phủ Sứ vâng lệnh vua đi sứ quan bên Trung Hoa. Quan tên thật là Đặng Sĩ Dinh, cư ngụ tại làng Ma La. Người vợ của Đặng Sĩ Dinh ở nhà một mình. Đêm đêm, vị thần của làng Ma La bèn giả dạng Đặng Sĩ Dinh, lén vào phòng của người vợ để tư thông. Đến lúc hừng sáng, vị thần ấy bèn biến mất. Thấy chuyện kỳ lạ, người vợ bèn hỏi chồng (tức là thần Ma La trá hình): -Tại sao chàng đi sứ tận bên Trung Hoa mà ban đêm lại về nhà được như vậy? Ban ngày, chàng ở đâu? Thần Ma La đáp: -Vua đã sai vị quan khác đi sứ thế cho ta. Hàng ngày, ta hầu vua, đánh cờ với vua. Lúc ban đêm rảnh rang, nghĩ đến tình nghĩa vợ chồng, ta lén về nhà thăm nàng. Hừng sáng, ta phải đi ngay, kẻo vắng mặt ta, vua quở trách. Cuộc ái ân thầm kín nọ kéo dài khá lâu, người vợ mang thai. Năm sau, Đặng Sĩ Dinh đi sứ về nhà, thăm vợ. Thấy ngày sanh của vợ đã gần kề, Sĩ Dinh nổi giận tố cáo với vua. Vua truyền hạ ngục người đàn bà mất nết ấy. Một đêm nọ, vua nằm chiêm bao thấy vị thần mách bảo: -Ta là thần Ma La, bấy lâu nay ta ăn ở với vợ Sĩ Dinh. Tại sao Sĩ Dinh ngày nay cướp vợ và con ta? Xin nhà vua phân xử. Vua đáp: -Được rồi, ta hứa giải quyết ổn thỏa đôi bề. Rạng ngày hôm sau, nhớ đến giấc mộng, vua gọi Sĩ Dinh đến phán rằng: -Ta trả tự do cho vợ ngươi. Từ rày về sau ngươi phải ăn ở thuận hòa với vợ. Còn đứa con trong bào thai, sau khi chào đời, phải giao cho thần Ma La. Để đánh tan sự thắc mắc của Sĩ Dinh, nhà vua thuật lại những điều nghe thấy qua giấc thần mộng Ba ngày sau, đứa bé ra đời, nước da của nó đen như mực, láng bóng như thoa mỡ. Vua bèn trợ cấp để nuôi dưỡng nó; năm nó được mười lăm tuổi, vua cho phép nó vào hoàng thành, tới lui thong thả. Đứa bé ấy tên Hà Ô Lôi, một hôm đi dạo chơi xa hoàng thành, gặp tiên ông Lã Đồng Tân (một vị trong số Bát tiên). Lã Đồng Tân hỏi: -Ngươi muốn cầu mong điều gì chăng? Ta sẵn sàng giúp đỡ. Hà Ô Lôi đáp: -Thưa tiên ông, tôi chẳng muốn làm vương làm tướng gì cả. Tôi chỉ muốn có gương mặt xinh xắn, giọng ca lảnh lót. Lã Động Tân nói: -Ngươi ao ước có thanh sắc, nguy hiểm lắm. Người có sắc đẹp, hát hay, thường gặp điều hoạn nạn. Rốt cuộc, chỉ còn chút danh tiếng mà thôi. Nhưng ngươi ao ước như vậy, lẽ đâu ta chẳng chiều lòng. Nói xong, Lã Đồng Tân bảo Ô Lôi hả miệng ra, rồi nhổ một chút nước miếng vào miệng nó. Từ đó về sau, Ô Lôi trở nên thông minh, lanh lẹ khác thường. Chàng ta xuất khẩu thành thơ,giọng ngâm lại thanh tao quyến rũ lạ thường, các tiểu thư say mê chàng ta, muốn dòm tận mặt chàng để kết thân, giao duyên. Tin ấy thấu tai vua, vì quá thương mến Ô Lôi, vua ra lệnh cho dân chúng: -Nếu Ô Lôi gian phạm với con gái nhà ai, quan quân nào bắt hắn tại trận, dẫn về cho vua răn phạt thì sẽ được thưởng một ngàn quan. Bằng ai quá hung hăng, lỡ tay giết chết Ô Lôi thì vua sẽ phạt một vạn quan. Bấy giờ, ở làng Nhân Mục, có một nàng quận chúa tên là A Kim, nhan sắc tuyệt đẹp. Nàng góa chồng, vua mến yêu nàng nhưng tính nàng vẫn khăng khăng. Vua bèn bảo Ô Lôi: -Quận chúa A Kim quá đoan trang, kiêu căng, ngươi có mưu kế gì chăng? Mi có cách nào gần gũi với quận chúa, ta khen thưởng đấy. Ô Lôi suy nghĩ hồi lâu rồi đáp: -Thần nguyện dùng mọi cách để quyến rũ cho kỳ được quận chúa A Kim. Trong vòng một năm nếu điện hạ không thấy thần trở về hoàng thành, ắt là cơ mưu bại lộ, thần bị ám hại. Vua nhận lời, Ô Lôi lạy vua ra đi. Anh ta bèn cải trang, giả dạng như đứa giữ ngựa, ăn mặc rách rưới, tay xách cái giỏ tre. Đến dinh của nàng quận chúa, anh ta mua trầu cau, tặng cho dứa thị tì để xin phép vào cắt cỏ ngựa trong vòng rào. Nhưng khi vào trong, thay vì cắt cỏ, Ô Lôi bèn cố ý cắt tất cả loại hoa lài, hoa sói trong vườn. Đứa thị tì tức giận, la lên: -Quân gian ác! Mi lẻn vào đây phá hại vườn hoa. Để ta trình với bà quận chúa, bắt trói mi cho đáng tội. Vài ngày sau, đứa thị tì hỏi Ô Lôi: -Ngươi làm công cho ai? Tại sao chẳng thấy ai đến đây xin lỗi quận chúa, lãnh cho ngươi về? Ô Lôi bèn thưa: -Tôi là kẻ vô gia cư, vô nghề nghiệp, không cha không mẹ. Hôm nọ có vị quan đi ngang qua đây mướn tôi cắt cỏ. Tôi quá mừng nhưng vì ngu dốt, cắt lầm mớ hoa quý mà ngỡ rằng cắt cỏ. Bây giờ tôi xin ở đây, làm nô tỳ cho bà quận chúa để hy vọng được tha tội. Thế là Ô Lôi được nhìn nhận là kẻ gia nhân của quận chúa A Kim. Trong lúc ra vào để làm công việc lặt vặt, Ô Lôi bèn trổ tài ca xướng, ngâm thi vịnh phú. Cả gia nhân và luôn cả quận chúa A Kim đều say mê giọng ca thiên phú của Ô Lôi. Một hôm trời đã quá tối mà cả bọn nữ tỳ đều quên thắp đèn trong dinh. Quận chúa gọi chúng đến, quở mắng một trận nên thân: -Tại sao bọn ngươi xao lãng công việc trong dinh? Chừng này mấy giờ rồi? Cả bọn nữ tỳ quỳ xuống chịu tội. Một đứa mạnh dạn trình bày lý do: -Thưa quận chúa, chiều nay chúng con nghe thằng cắt cỏ hôm trước ca háy hay quá. Thật là mê hồn, từ hồi nào đến giờ, chưa ai tài giỏi như nó. Quận chúa A Kim bắt đầu suy nghĩ, cảm thấy bọn nữ tỳ thành thật. Nàng chú ý những đêm kế tiếp. Cứ lúc chạng vạng, Ô Lôi rảnh rang công việc, hát lên lanh lảnh theo lời yêu cầu dồn dập của bọn nữ tỳ. Tuy nằm trong phòng the, ngăn cách với bên ngoài nhưng quận chúa vẫn nghe con tim cô độc của mình rung động. Quả thật, hắn là kẻ biệt tài. Với bản chất đa sầu đa cảm, quận chúa gọi Ô Lôi đến, nói giọng thân mật: -Từ rày về sau ta cho phép người làm gia đồng, ngươi được quyền ra vào phòng ta, chờ ta sai bảo những công việc riêng. Ngươi khỏi chẻ củi, cắt cỏ nữa … Lâu ngày, Ô Lôi trở thành người hầu thân tín nhất của quận chúa. Công việc của anh ta trở nên nhẹ nhàng, thích thú. Thỉnh thoảng, quận chúa ra lệnh cho anh ta ngâm thơ, ca hát. Ban đêm, anh ta cầm đèn đứng hầu cho quận chúa đọc sách, ngâm thi. Ngày qua tháng lại, quận chúa đem lòng yêu thương chàng nô tỳ trẻ tuổi ấy, ghiền giọng cười tiếng nói của anh ta. Nhưng vì lễ giáo ràng buộc, quận chúa tránh tiếng, e gây dư luận không tốt. Nàng bắt đầu mang bệnh tương tư, sức khỏe ngày càng hao mòn. Trong khi ấy, hằng đêm, giọng ca của Ô Lôi như thúc giục, quyến rũ quận chúa đi vào con đường tội lỗi. Đêm ấy, chờ cho bọn nữ tỳ ngủ say, quận chúa A Kim khẽ nói với Ô Lôi: -Bấy lâu, ta cảm mến ngươi, giọng hát thiên phú của ngươi khiến ta nhuốm bệnh tình. Đêm nay ta với ngươi cứ ở trong phòng này cho đến sáng. Sau những ngày ân ái toại nguyện, bệnh tình của quận chúa thuyên giảm rồi dứt hẳn. Quận chúa cảm thấy yêu đời, bất chấp dư luận và màu da quá đen đúa của Ô Lôi, nàng nói: -Ta sẵn sàng giúp ngươi tiền bạc, ruộng đất để người trở thành người khá giả suốt đời sống bên cạnh ta, ngươi nghĩ sao? Ô Lôi nhanh trí đáp ngay: -Đời tôi không cha mẹ họ hàng, nay được quận chúa đoái nghĩ đến, thật quá lòng mong ước của tôi. Điền sản, vàng bạc, ngọc ngà, châu báu tôi không cần, tôi chỉ muốn một điều này, nếu toại nguyện thì dầu chết cũng vui. Quận chúa A Kim hỏi nhanh: -Ngươi cứ nói. -Tôi chỉ nguyện được thấy cái mũ vàng khảm ngọc của quận chúa, đội thử lên đầu một lần. Vì yêu đương quá mức, quận chúa sẵn sàng nhận lời: -Dễ quá! Nếu cần, ta tặng cho ngươi làm của riêng gọi là kỷ niệm. Cái mũ quý giá ấy vốn của tiên đế ban cho quận chúa, để nàng đội khi dự lễ trong triều đình. Bấy giờ, Ô Lôi mừng rỡ, mang cái mũ ấy, lẻn trốn ra khỏi dinh của quận chúa, trở về hoàng thành ra mắt vua, tường trình tất cả mọi việc. Vua cười vui, lập tức gọi quận chúa A Kim vào chầu. Trong khi đó, A Lôi nghiễm nhiên đội cái mũ ấy, đứng bên cạnh vua. Gặp quận chúa, vua chỉ vào Hà Ô Lôi rồi hỏi nàng: -Có biết tên đội mũ này không? Quận chúa A Kim bẽn lẽn, hiểu rằng nhà vua muốn chế diễu, mỉa mai để trả thù nàng. Nàng ra về, tin ấy loan truyền khắp cả hoàng tộc. Ai nấy đều chế nhạo quận chúa A Kim, nhưng tài năng của Hà Ô Lôi cũng nhờ đó mà được nhiều người chú ý hơn. Nhờ địa vị là kẻ thân tín của vua, Ô Lôi cứ tiếp tục ra vào các dinh thự, ngâm thơ, ca hát và dụ dỗ các cô gái quyền quý. Tuy biết anh ta là phường sở khanh nhưng rốt cuộc nhiều người sa vào bẫy. Đôi khi, hắn bị bắt gặp quả tang nhưng ai nấy đều ngán uy quyền của nhà vua, chứ chưa dám đánh đập hắn thẳng tay, sợ vua bắt phạt tiền. Nhưng thói thường “ăn quen chồn đèn mắc bẫy.” phen nọ Hà Ô Lôi, thông với đứa con gái đầu lòng của Minh Uy Vương. Vương bèn bắt hắn, giam trong phòng nhưng chưa dám giết cho hả cơn giận. Vương đến hoàng cung, xin gặp mặt vua để tố cáo: -Tâu điện hạ, Hà Ô Lôi lẻn vào nhà của thần, ban đêm thần lỡ tay đánh chết vì chẳng phân biệt được lúc trời tối. Nhưng nhà vua ngỡ rằng Hà Ô Lôi đã chết thật nên phán như sau: -Nếu hắn phạm tội, bắt tại trận, giết hắn rồi thời thôi, ta chẳng phiền hà gì cả. Thế là Minh Uy Vương về nhà, hạ lệnh giết Ô Lôi. Trước khi sắp chết, Ô Lôi nhớ đến lời của Lã Đồng Tân ngày xưa, hiểu rằng tiên ông đã dạy rất đúng “Có sắc đẹp, có giọng hát hay thì càng đem lợi và càng đem hại cho hắn mà thôi. Lợi hại ngang nhau.”