Truyện ngắn - Trạm thị – mẹ của Đào Khản

Trạm thị – mẹ của Đào Khản

Mẹ của Đào Khản là Trạm thị, được tôn xưng là một trong tứ đại hiền mẫu. Người đời sau mãi luôn tán dương bà về cách dạy con và nết đối đãi khoan dung với người khác.

Đào Khản (259 -334), tự Sĩ Hành, là người Tầm Dương. Ông sớm mồ côi cha từ nhỏ, gia cảnh vô cùng bần hàn. Mẹ ông đã một mình chịu đựng vất vả, dựa vào dệt vải may áo kiếm sống, nuôi con ăn học.

Lúc Đào Khản còn trẻ, có một hôm tuyết rơi đầy trời. Bạn của Đào Khản là Phạm Quỳ ở Bà Dương đến chơi nhà. Phạm Quỳ là một học giả vì lòng hiếu thảo và tính liêm khiết nên được quan viên quê nhà tiến cử làm Hiếu liêm. Ông đang trên đường đến Lạc Dương để nhận sắc lệnh.

Gia cảnh Đào Khản quá nghèo túng, ông không có gì tiếp đãi bạn nên trong lòng vô cùng lo âu. Đào mẫu thấy vậy liền an ủi con trai: “Con cứ lo việc giữ khách lại đi, mẹ sẽ nghĩ cách để tiếp đãi bạn con”.

Thế rồi bà lấy kéo cắt tóc đem đổi lấy rượu và đồ ăn, cắt mấy cây cột trong cái chuồng cũ làm lửa đốt, lấy cỏ khô lót trên giường cắt nhỏ cho ngựa của Phạm Quỳ ăn. Phạm Quỳ sau khi biết được việc này, đã xúc động nói: “Chỉ có người mẹ như vậy mới có thể giáo dục ra một người con tài đức như Đào Khản!”.

Đào Khản không bao giờ quên rằng mẹ ông đã cố gắng làm mọi việc cho phải nghĩa của người chủ nhà để đối đãi Phạm Quỳ và đoàn tùy tùng của ông. Khi Đào Khản làm quan, ông khiêm tốn và lễ nghĩa, dùng lòng cung kính, đạo đức tốt đẹp và lễ phép để đối đãi với khách của mình và người khác.

Khi Đào Khản làm quan phụ trách việc đánh bắt cá ở Hải Dương, tỉnh Chiết Giang, ông thường nhận được quà cáp của thuộc cấp. Ngày nọ, có người đưa cho ông một vại cá muối. Đào Khản đã chuyển nó cho mẹ ông ở quê nhà.

Tuy nhiên, mẹ ông trả lại của biếu kèm theo một lá thư ghi rõ: “Bây giờ con đã làm quan. Con gửi cho ta thứ vật phẩm con nhận được nhờ chức trách làm ta thấy không được vui. Thực lòng, nó làm ta lo lắm”.

Lời cảnh tỉnh của mẹ khiến ông xấu hổ. Từ đó, Đào Khản trở thành một quan vị quan liêm khiết.

Đào Khản đã được mẹ dạy cho bài học về sự chính trực. Nhờ có công lao mà ông được thăng làm Thị trung, Thái úy, đô đốc Giang – Quảng – Ninh – Kinh – Tương – Ung – Lương 7 châu chư quân sự, Trường Sa quận công. Cả đời là một học giả và làm quan thanh liêm, ông đã khiến mẹ vẻ vang.