Cổ Học Tinh Hoa - Không làm trái đạo

 Không làm trái đạo

Thời Chiến Quốc, Tề Oai Vương, nước Tề, tuy làm vua một nước lớn, nhưng không chú ý đến chánh sự, chỉ thích đờn địch, ca xang, rượu chè, trai gái, săn bắn. Tề Oai Vương thường chọn những người đờn hay, múa giỏi để phong làm quan.

Có một người trí thức bình dân là Sô Kỵ tự xưng mình có nghề đờn ăn đứt thiên hạ, xin vô gặp Oai Vương. Khi được tiếp kiến, Sô Kỵ chỉ ôm đờn ngồi yên, chớ không chịu khảy. Oai Vương hỏi lý do. Sô Kỵ đem chuyện hòa hợp âm dương ngũ hành của lý đờn ra giải thích và kết luận:

- Kẻ hạ thần học nghề đờn, mà hạ thần ôm đờn không khảy, thì có khác nào chúa công có nước mà không lo trị nước. Kẻ hạ thần ôm đờn không khảy thì chúa công không được thích ý, còn chúa công có nước mà không lo trị nước, sợ không lấy gì làm vui lòng dân.

Tề Oai Vương hiểu ý Sô Kỵ muốn can ngăn mình, nhận thấy Sô Kỵ có lý, nên phong Sô Kỵ làm Tướng Quốc.

Lúc ấy, có một danh sĩ, người nước Lỗ, sang ở rể bên Tề, là Thuần Vu Khôn, thấy Sô Kỵ vốn là bình dân, nhảy lên làm tướng quốc đâm ra không phục.

Thuần Vu Khôn xin vào gặp Sô Kỵ với một thái độ hết sức kiêu căng. Thuần Vu Khôn nói:

- Trục bánh xe làm bằng gỗ cức, cho dầu mỡ vào, sẽ làm cho bánh xe chạy mau. Tuy nhiên, không phải làm trục xe vuông mà bỏ vào lỗ tròn.

Sô Kỵ đáp:

- Tôi ngồi ở ngôi Tướng Quốc, không dám làm điều gì trái với nhơn tình.

Thuần Vu Khôn nói:

- Đờn cầm, đờn sắt phải hòa hợp với nhau.

Sô Kỵ đáp:

- Tôi không dám làm gì trái với điều hợp âm dương ngũ hành.

Thuần Vu Khôn đáp:

- Cái áo bằng da nách của loài cáo, cho dù có rách, cũng không thể đem da chó mà vá vào.

Sô Kỵ đáp:

- Tôi không dám để cho kẻ bất tiếu chen lẫn với bực chánh nhơn quân tử trong trào đình.

Thuần Vu Khôn nói ba câu. Sô Kỵ đáp ba câu. Thuần Vu Khôn mất hết vẻ kiêu căng, cuối đầu lạy Sô Kỵ mà đi ra.