Cổ Học Tinh Hoa - Nguyễn Văn Ngọc, Trần Lê Nhân - Bỏ quên con sinh

 BỎ QUÊN CON SINH

Họ Công Sách sắp tế. Trong các lễ vật bỏ quên không đặt con sinh. Đức Khổng Tử nghe thấy chuyện nói rằng:

- Trong hai năm nửa, họ Công Sách thế nào cũng mất quan.

Năm sau, họ Công Sách quả nhiên mất quan thật.

Môn nhân hỏi rằng:

- Trước họ Công Sách sắp tế bỏ quên con sinh mà nhà thầy nói độ trong hai năm thì mất quan, nay sự quả nhiên. Dám hỏi vì nhẽ gì mà nhà thầy biết trước như vậy?

- Đức Khổng Tử nói:

Việc tế là việc người con có hiếu tỏ hết lòng thương nhớ cha mẹ, mà lúc sắp tế, bỏ quên con sinh, thì các công việc khác bỏ quên, bỏ sót chắc nhiều lắm. Như thế mà không mất quan thì không có nhẽ.

GIA NGỠ

GIẢI NGHĨA

- Công Sách: học trò một ông quan đời Xuân Thu.

- Lễ vật: những thứ dùng để tế lễ.

- Sinh: con mông dùng làm việc tế lễ, như lợn, dê, trâu, bò.

- Môn nhân: học trò của một ông thầy.

LỜI BÀN

Việc tế đã là việc rất cẩn trọng, con sinh lại là đồ tế rất thiết yếu, mà đến lúc tế, lại quên cả con sinh thì sự sơ suất không phải là nhỏ vậy. Xét một sự mà suy ra muôn sự, đức Khổng Tử thực là vì chịu suy xét mà biết, há có phải là tiên tri đâu. Nhưng suy xét chắc chắn mà phán đoán, trúng việc thì có khác gì tiên tri.