Cổ Học Tinh Hoa - Nguyễn Văn Ngọc, Trần Lê Nhân - Vua tôi bàn việc

 VUA TÔI BÀN VIỆC

Vũ Hầu nước Ngụy cùng với quần thần bàn việc, việc gì bàn cũng phải, quần thần không ai giỏi bằng.

Lúc lui chầu, Nguy Hầu ra dáng hớn hở lắm.

Ngô Khởi bèn tiến lên nói:

- Cận thần đã ai đem câu chuyện Sở Trang Vương nói cho nhà vua nghe chửa?

Vũ Hầu hỏi:

- Câu truyện Sở Trang Vương thế nào?

Ngô Khởi thưa:

- Khi Sở Trang Vương mà bàn việc phải hơn quần thần, thì lúc lui chầu lo lắm. Có người hỏi: Sao vua lại lo? - Sở Trang Vương nói: Ta bàn việc mà quần thần không bằng được ta cho nên ta lo. Cổ nhân có câu: "Các vua chư hầu ai có thầy giỏi, thì làm được vương, ai có bạn giỏi, thì làm được bá, ai có người quyết đoán cho mọi việc ngờ vực, thì còn nước, ai bàn việc lấy không còn ai bằng mình, thì mất nước". Ta nghĩ ngu như ta mà quần thần cũng không ai bằng thì nước ta có nhẽ mất mất. Bởi thế ta lo...

Ấy cùng một việc giống nhau, Sở Trang Vương thì lo mà nhà vua thì mừng.

Vũ Hầu nghe nói áy náy vái tạ rằng:

- Giời sai nhà thầy đến bảo cái lỗi cho ta.

TỪ TUÂN

GIẢI NGHĨA

- Ngô Khởi: người nước Vệ thời Chiến quốc, trước làm tướng vua nước Ngụy, sau làm tướng vua nước Sở là một nhà dùng binh giỏi có tiếng.

- Cận thần: những bầy tôi ở gần vua.

- Vương: chúa tể thiên hạ.

- Bá: vua đàn anh các vua nước chư hầu.

LỜI BÀN

Mình làm chúa một nước tất mình phải tài giỏi hơn người, sáng công việc hơn người. Tuy vậy, khi mình đã dùng bầy tôi, là mình muốn mong cậy ở như người còn có nhiều khi giúp được mình như người ngoài giúp nước cờ vậy. Nếu mà bầy tôi không có ai hơn mình cả, thì là bọn ăn hại còn mong cậy gì được mà chẳng đáng lo, Nên nhời Ngô Khởi nói đây rất là phải. Đã hay rằng người ta ở đời phải cầu ở mình hơn nhờ ở người, nhưng lắm lúc cũng phải có người ngoài giúp đỡ thêm cho mới lo toan được công việc. Những bậc vua chúa cần phải có thầy giỏi, tôi hay là vì cái nhẽ thế.