Cổ Học Tinh Hoa - Nguyễn Văn Ngọc, Trần Lê Nhân - Không chịu theo lẽ phản nghịch

 KHÔNG CHỊU THEO LẼ PHẢN NGHỊCH

Trần Hằng lúc giết vua xong, sai sáu người dũng sĩ đến bắt Tử Uyên Thê phải theo mình.

Tử Uyên Thê nói:

- Nhà ngươi muốn cho ta vào đảng ý hẳn cho ta là "trí” chăng, nhưng bầy tôi giết vua chẳng phải là trí; cho ta là "nhân" chăng, nhưng thấy lợi mà phản nước chẳng phải là nhân; cho ta là "dũng” chăng, nhưng đem binh đến ăn hiếp ta, ta sợ mà theo ngươi, cũng chẳng phải là dũng.

Ví bằng ta không có ba điều ấy, ta về bè với ngươi thì có bổ ích gì cho ngươi. Ví bằng ta có ba điều ấy, thì đời nào ta theo ngươi mà ngươi dỗ.

Trần Hằng bèn tha Tử Uyên Thê.

TÂN TỰ

GIẢI NGHĨA

- Trần Hằng: người quyền thần thời Xuân Thu giết vua Giản Công nước Tề lập vua Bình Công.

- Dũng sĩ: kẻ sức lực can đảm hơn người.

- Đảng: cũng nghĩa như bọn, tụi, bè.

- Trí: khôn ngoan quyền biến.

- Nhân: thương người và trung hậu.

- Dũng: khoẻ mạnh can đảm.

- Tân tự: sách của Lưu Hướng người đời nhà Hán soạn.

LỜI BÀN

Trần Hằng mà dụ Tử Uyên Thê vào đảng là ý mong cậy Tử Uyên Thê về sau này nhiều lắm. Không ngờ Tử Uyên Thê đáp hắn mà thực là người đủ trí, nhân, dũng, thì bao giờ mình dỗ được, mà nếu hắn lại là người trí, nhân, dũng đều không có thì dỗ hắn về mà có ích chi! Câu đáp thật khéo, thật có lý khiến cho Trần Hằng suy nghĩ cả đôi đường mà phải thôi dỗ ngay không còn do dự gì nữa.