Mummy - Xác ướp
Minh Hạnh sưu tầm và dịch theo National Geographic
Trước hết chúng ta hãy tìm hiểu một chút về xứ Ai Cập - Egypt - nằm trong vùng Africa Phi Châu, thủ đô của Egypt là một thành phố lớn Cairo. Hầu hết người dân Ai Cập sống tại thung lũng Nile và đất đai của Egypt là đất bằng. 95 % dân chúng theo đạo Sunni Muslims, và hầu hết dân chúng tùy thuộc vào nhà thờ Egyptian Cotic Orthodx
Khi bạn nghĩ tới mummy thì cái gì xuất hiện trong đầu bạn? Hầu hết chúng ta thường nhìn thấy những tấm hình về người Ai Cập mummy được quấn trong những băng vải và được chôn sâu trong kim tự tháp. Trong khi người Ai Cập hầu như nổi tiếng về mummy, nhưng thật ra mummy được kiếm thấy ở nhiều nơi trên thế giới, từ Greenland cho tới Trung Hoa tới tận núi Andes của Nam Mỹ.
Mummy là thi thể của một người hoặc của một thú vật đã được bảo tồn sau khi chết. Thông thường khi chúng ta chết, những vi khuẩn và những vi trùng khác ăn những phần mềm như da và những bắp thịt để lại phần xương mà thôi. Những vi khuẩn cần nước để sinh sản, sự ướp xác thường có thể hoàn thành nếu thân thể khô hết nước nhanh sau khi chết. Thi thể có thể từ đó được bảo tồn lâu dài và coi vẫn giống như lúc còn sống.
Những xác ướp được ướp tự nhiên hoặc bởi ướp các chất hoá học để không bị thối rữa, đó là những tiến trình người ta làm để giúp cho việc bảo quản xác chết. Xác ướp có thể khô bởi độ lạnh tột độ, bởi phơi dưới ánh mặt trời, bởi un khói, hoặc dùng chất hóa học. Một vài thi hài trở thành xác ướp bởi vì được ở trong điều kiện thuận lợi khi họ chết. Những thi hài khác có thể được bảo quản và mai táng với sự gìn giữ kỹ lưỡng.
Những người Ai Cập thuở xưa tin tưởng rằng việc ướp xác sau khi chết rất cần thiết để bảo đảm chắc chắn là người chết có thể đầu thai, để chuyển qua một đời sống khác sau khi chết.
Như thế nào để ướp xác?
Sự ướp xác trong khoa học Ai Cập đã tốn nhiều thời gian và rất tốn kém. Từ lúc bắt đầu ướp cho tới khi hoàn thành, thời gian khoản 70 ngày để thi hài trở thành xác ướp. Bởi vì người Ai Cập tin tưởng rằng việc ướp xác là cần thiết để người chết được đầu thai, người ta đã ướp và mai táng theo điều kiện thuận lợi mà người ta có thể chấp nhận được. Những người ở địa vị cao trong xã hội, những Tăng sĩ và những người thuộc dòng dõi qúi tộc. Những người phụng sự Vua Ai Cập và Hoàng hậu đã tỉ mỉ trong việc mai táng. Những vị vua Ai Cập, là người đã tin tưởng trở thành những vị trời khi họ chết, hầu hết họ được mai táng ở nơi vô cùng nguy nga lộng lẫy. Trong trường hợp chôn cất những người của hoàng gia hay giới qúi tộc, những chuyên viên ướp xác lập những cơ sở làm việc ướp xác gần mộ của xác ướp đó.
Nghệ thuật ướp xác của người Ai Cập có nhiều giai đoạn. Thứ nhất, thi hài được tắm rửa sạch sẽ với đầy đủ các nghi lễ. Kế đến là bỏ những bộ phận bên trong thân thể của người chết. Người chết được cắt phía bên trái của thi hài để có thể đem hết những bộ phận bên trong ra như gan, bao tử và phổi. Mỗi bộ phận được ướp chất hoá học, để làm cho khô những bộ phận đó và diệt những vi khuẩn trong những phần thịt bị thối rữa.
Những bộ phận đó được gói riêng bằng những dãi vải dài quấn và để trong một cái hũ hình tháp. Những nắp của những hũ đó được làm theo đúng kiểu sau thời bốn người con trai của Horus, mỗi người được giao phó nhiệm vụ bảo vệ bộ phận riêng biệt.
Đây là một vài hũ với nắp mô tả cho bốn con trai của Horus:
Qebehsenuef, đầu con chim ưng -- ruột
Duamutef, đầu con chó rừng -- bao tử
Hapy, đầu con khỉ (loại khỉ đầu chó) - ngực
Imset, đầu người - gan
Sau khi lấy hết các bộ phận trong người ra, thi thể trống được nhồi với chất “natron.” Bộ phận óc được lấy ra từ mũi bằng cái móc. Bởi vi` người cổ Ai Cập cho rằng bộ phận óc không quan trọng, nên họ đã liệng bỏ. Sau đó thi thể được để lên một cái máng nghiêng dùng làm bàn ướp xác và được phủ hoàn toàn với chất natron. Vật liệu này dùng để những chất nước nhỏ ra ngoài trong khi thân thể từ từ khô lại. Phần này kéo dài là 40 ngày, sau khi những chất natron được lấy đi, bên trong và bên ngoài thi thể đã khô và co lại. Sau đo’ thi thể được lau sạch một lần nữa, rồi được quấn với một loại thuốc bôi dẻo để bảo tồn thêm cho làn da của xác ướp. Những lỗ hổng ở đầu và thân thể thi` được nhồi với những vật liệu đặc biệt để bít lại.
Kế đến xác ướp được chuẩn bị quấn vải. Trước hết, việc bảo quản là cắt bên trong của thi hài đã được may và che phủ với tấm bạt biểu tượng cho sự che mắt của thần Horus. Thi hài đã được trang điểm với vàng, châu báu và bùa hộ mạng. Những ngón tay và ngón chân được bao bọc bởi những mũ chụp bằng vàng và được bọc riêng với những sợi vải dài và hẹp. Hai cánh tay và hai đùi cũng được bọc, rồi sau đó toàn bộ thân hi`nh được bọc sâu chắc trong 20 lớp vải. Nhân viên ướp xác đã dùng chất nhựa thông để dán những lớp vải dính với nhau. Cái đầu được bọc bởi mặt nạ mummy. Sau hết, lớp cuối cùng của vải băng được bôi một lớp nhựa thông bên ngoài. Xác ướp đã sẵn sàng được mai táng.
Một khi xác ướp đã xong, đến lúc mai táng. Xác ướp và những hũ đựng phổi , gan, ruột, bao tử được di chuyển từ nơi ướp xác đến ngôi mộ. Những người được mướn để khóc than cho đám ma biểu lộ sự thương tiếc bằng cách khóc lóc và ném đất lên đầu tóc của họ. Tại nơi ngôi mộ, buổi lễ được cử hành để chuẩn bị cho đời sống sau khi chết. Trong tánh cách đặc thù riêng biệt của “buổi lễ mở miệng” người ta đã tin tưởng rằng lễ này cho phép xác ướp được nhi`n, nghe, ăn và uống trong linh hồn giống như khi co`n sống.
Ai được ướp xác?
Trong suốt thời cổ hầu hết những người Ai Cập nào có đủ khả năng, đủ điều kiện đều có thể được ướp xác khi họ chết -- Tổng số các xác ướp hiện nay là 70 triệu xác ướp trong 3,000 năm. Vào thế kỷ thứ tư sau Tây Lịch, nhiều người Ai Cập đổi đạo sang Tin Lành và do đó họ không tin tưởng vào sự ướp xác là cần thiết cho đời sống sau khi chết.
Và rồi những xác ướp đó sẽ về đâu? Thật là buồn, hầu hết các xác ướp đã bị tướt đoạt, đào trộm qua nhiều thời đại và các công tri`nh văn hoá đã bị phá hoại do những người ti`m kiếm châu báu được bọc trong những lớp vải băng của xác ướp. Một số xác ướp cũng bị phá hủy vào thời trung cổ, khi những xác này bị cán thành bột để làm thành những loại bột huyền bí theo những tin tưởng dị đoan. Sau cùng, những người săn châu báu đào bới các ngôi mộ để kiếm những đồ quí giá do người xưa để lại hoặc các vật kỷ niệm. Ngay cả các công nghiệp, kỹ nghệ cũng gían tiếp phá hoại công tri`nh văn hoá này bằng cách dùng những băng vải của xác ướp để làm giấy hay đốt những xác chết dùng làm nhiên liệu.
Những xác ướp được bảo quản tốt nhất đó là của các vua Ai Cập và hoàng thân. Những xác ướp này được trông nom săn sóc kỹ càng được bảo quản tránh khỏi những thiệt hại. Những xác ướp đó đã cho phép chúng ta nhi`n lại những người Ai Cập cổ xưa và thời đại của họ. Có ba xác ướp Ai Cập nổi danh đó là Tutankhamen, Seti I và Rameses ÌI (Ramses the Great)
Tutankhamen, được biết đến nhiều đó là vua Tut, có thể chỉ là một đứa bé trai khi ông ta được lên ngôi vua vào triều đại thứ 18. Ông ta co`n trong tuổi mười mấy khi ông chết không biết ly' do và được mai táng trong khu vực Ai Cập của các vị vua. Mặc dầu Tutankhamen không phải là một người nổi bật hay là vị vua quan trọng trong thời gian vua trị vi`, nhưng xác ướp của ông ta đã rất đặc biệt đáng được nghiên cứu.
Ngôi mộ của vua Tutankhamen's được khám phá vào năm 1922 bởi Howard Carter. Xác ướp của vua Tutankhamen và những đồ trang sức bằng vàng đẹp đẽ nguy nga, cùng với những bức tranh vẽ trên tường, đồ đạc giường bàn ghế, vũ khí, các tro` chơi và những đồ khảo cổ khác còn được giữ gi`n đến nay, đã cho chúng ta một cái nhi`n độc nhất vô nhị về những trang trí cổ xưa của các triều đại vua Ai Cập.
Vua Seti I được coi như là một vị vua nổi tiếng và hiếu chiến, và cũng là cha của nhiều vị vua Ai Cập trứ danh khác, Rameses ÌI hoặc Rameses the Great. Seti cai trị triều đại thứ 19, nhiều đời sau vua Tutankhamen.
Vua Rameses, là vị vua cai tri Ai Cập từ năm 1279-1212 trước Tây Lịch, và trị vi` 67 năm. Vua chết năm 90 tuổi, người cao lớn khoảng 6 feet chiều cao, trong khi người trung bi`nh chi là 5 feet cao mà thôi. Vua Rameses có rất nhiều vợ và người ta tin tưởng rằng ông làm cha trên 100 đứa con.
Minh Hạnh sưu tầm và dịch theo National Geographic
No comments:
Post a Comment