Sự tích chùa Yên Tử

Sự tích chùa Yên Tử – Truyền thuyết về Trần Nhân Tông

Yên Tử là một ngọn núi đẹp nổi tiếng ở nước ta với những con suối trong vắt, lững lờ như vải lụa uốn quanh những rừng trúc, rừng tùng xanh bạt ngàn, thấp thoáng ẩn hiện là những ngọn tháp và đền chùa cổ kính. Nơi đây xưa kia là kinh đô Phật giáo với phái thiền Trúc Lâm nổi tiếng mà người sáng lập là một anh hùng dân tộc – vua Trần Nhân Tông (1258-1308).

Yên Tử là ngọn núi cao nhất nằm ở phía Tây Bắc thị xã Uông Bí thuộc tỉnh Quảng Ninh, cách trung tâm thị xã 17 km. Đứng ở độ cao 1068m, trên đỉnh núi, ta có thể bao quát cả vùng Đông Bắc rộng lớn với những đảo nhỏ thấp thoáng trong Vịnh Ha Long như một bức tranh, xa xa là dòng xông Bạch Đằng cuộn sóng. Dọc con đường hành hương, đến chân núi là suối Giải Oan ngoằn ngoèo lượn khúc, nước trong vắt chảy róc rách qua những viên đá bóng nhẵn.

Tục truyền xưa kia vua Trần Nhân Tông nhường ngôi lại cho con trai là Trần Anh Tông rồi tìm đến cõi Phật. Rất nhiều cung tần và mỹ nữ đã đi theo và khuyên ông trở về nhưng không được nên họ lao mình xuống suối tự vẫn. Vua Nhân Tông thương cảm cho họ nên lập một ngôi chùa siêu độ để giải oan, từ đó chùa và con suối mang tên là Giải Oan Cốc. Chùa được trùng tu nhiều lần, ẩn mình trong những lùm cây soi bóng xuống suối trong uốn quanh trước mặt.

Từ Giải Oan Cốc leo ngược mỗi lúc một cao và khó đi. Ven đường là hàng tùng cổ khoảng 700 đến 800 năm tuổi, thân rất to rắn chắc, rễ bò lan mặt đường như những con trăn lớn đang trườn mình thành những bậc thang vững chắc để đi . Đến dốc Voi phục, tục truyền xưa kia vua Trần Anh Tông lên thăm chùa Hoa Yên – nơi tu hành của Trần Nhân Tông, đều phải xuống kiệu leo bộ lên chùa. Bên cạnh dốc Voi phục là Hòn Ngọc, trên đỉnh có nhiều tháp và mộ, vôi lở gạch rêu. Đó là nơi yên nghỉ vĩnh hằng của các vị sư trụ trì chùa Yên Tử.

Qua Hòn Ngọc đến cụm tháp Huệ Quang là tháp của Ngự Giác hoàng Trúc Lâm – Trần Nhân Tông. Tháp có 6 tầng, cao 10m làm bằng đá. Tầng thứ 2 của tháp đặt tượng thờ Trần Nhân Tông được coi là tác phẩm điêu khắc có giá trị nhất ngày nay, được làm bằng đá cẩm thạch, chạm trổ rất đẹp. Pho tượng đạt trình độ điêu khắc cao, toát lên những nét điềm đạm phúc hậu của những bậc siêu phàm giải thoát. Sự kết hợp hài hòa của cụm tháp với cây cối xung quanh, đặc biệt là những cây tùng cổ to lớn toả bóng xuống Tháp vị tổ thứ nhất của phái Trúc Lâm u trầm, đồ sộ, tạo cho du khách có một tấm lòng thành kính.

Quan khách hành hương đi theo một lối được lót bằng gạch cổ, phiá trên mặt trang trí hình hoa cúc – điển hình cho gạch đời Trần. Lối lên chùa đá được ghép thành bậc, cuối đường là thềm chùa Vân Yên sau này đổi thành Hoa Yên, nhân dân vùng vẫn gọi cái tên xa xưa là chùa Yên Tử. Trước chùa là cây đa già cỗi, khẳng khiu. Phía sau chùa Hoa Yên du khách có thể ghé thăm vết tích của chùa Phổ Đà (dã sử có ghi là trong Phổ Đà Tự là nơi mà Văn Thù Sứ Lợi Bồ Tát đã từng tịnh tọa sau khi đã cải trừ được hết độc tính của tình hoa. Còn gọi là hoa hồng bây giờ. Nếu ai đã từng coi qua bộ phim võ hiệp kỳ tình của Kim Dung là Tiểu Long Nữ thì biết về sự độc tính của Tình Hoa). Thêm vào thì có những ngọn tháp được xây bằng gạch men xanh nhưng đã bị sụp đổ nay chỉ còn một hòn gạch hình đầu sư tử làm di tích cho vẻ đẹp của tháp khi xưa. Từ chùa Hoa Yên men theo sườn núi tới Am Thiền Định được coi là nơi vua Nhân Tông ngồi thiền khi xưa.

Cạnh đó có suối Ngự Dội vốn có tên Long Khê, tục truyền vua Nhân Tông thường tắm ở suối nàỵ. Đi tiếp tới chùa Một Mái có nhiều tượng và hai tháp gạch. Qua chùa Một Mái tới Am Ngọa Vân nay chỉ còn phế tích. Đứng ở đây khách hành hương có thể hướng tầm mắt ra biển, thấy thấp thoáng Vịnh Hạ Long và những dải mây trắng bồng bềnh quấn quanh người mát lạnh, tâm hồn thanh thản lạ thường. Leo lên một đoạn dốc thẳng đứng, du khách được thưởng ngoạn cảnh thiên nhiên tuyệt đẹp có tên Trúc Lâm. Cả rừng trúc xanh bạt ngàn biếc mắt, khi một làn gió nhẹ đưa mây trắng phủ kín. Tạo nên một khung cảnh nên thơ và một gam màu đầy sống động cho bức tranh Yên Tử.

Rồi rừng trúc lại hiện ra khi mây trắng trôi đi. Cảnh hư hư, thực thực rừng trúc lúc ẩn lúc hiện làm cho khách hành hương thấy mình như lạc vào cõi tiên. Rời chốn thần tiên đến chùa Bảo Sái, cheo leo bên vách núi, đi tiếp đến chùa Vân Tiêu cách xa chân núi 4000m, được coi là danh giới giữa cõi trần và cõi tiên. Từ đây càng lên cao càng mát, nhìn xuống dưới chỉ thấy màu xanh ngắt của rừng cây trùng trùng điệp điệp! Leo cao nữa là đoạn đường khó đi, được coi là quãng đường gian nan nhất khi du khách hành hương đến cõi Phật, dốc đá dựng đứng cheo leo bên vực thẳm.

Đến một vùng đất bằng phẳng, rộng giữa đường. Truyền thuyết rằng: Ngày xưa có một tên ăn trộm tên Yên Kỳ sau khi đã cùng đường bí lối thì giác ngộ nên đã khoác áo đi tu. Sau khi đã mãn phần thì linh hồn đã an trú vào một hòn đá, sừng sững như một nhà sư đang thỉnh tọa để tiếp tục tu hành. Pho tượng kỳ vĩ này như có bàn tay người tạo nên, ở khoảng núi cao giữa trời mây người hành hương có cảm giác như đang gặp được Bồ Tát. Đi tiếp đoạn đường, du khách sẽ gặp những tảng đá lớn, phẳng dốc bắt người đi phải ngoằn ngoèo dưới các tảng đá. Tiếng gió réo va đập vào những phiến đá phát ra âm thanh trầm bổng du dương do hai nhạc công là gió và đá như đang trình diễn một bản nhạc thiên nhiên không dứt. Các phiến đá lớn tạo ra cửa chắn hai bên, nơi đấy được gọi là cổng trời để đi vào thiên đình của tiên Giới.

Cổng còn mang những vết tích từ xa xưa, hình thành nên một ngọn núi có rất nhiều vỏ sò, vỏ ốc, du khách như thấy mình đứng trên ngọn núi vừa nhô lên khỏi mặt biển. Qua cổng trời lên đỉnh núi không xa nhưng khó đi và độ cao khoảng 1.068m cửa núi được đặt ở gần một tảng đá phẳng lớn, trên đó có một ngôi chùa bằng đồng cổ kính tên là Thiên Trúc Tự (chùa Đồng) . Đứng ở đỉnh núi sẽ thấy những đám mây trắng bồng bềnh như suối vờn quanh, hơi nước ngưng lại trên da, tóc thành những giọt sương trong mát lạnh. Không khí trong lành làm cho du khách cảm thấy tiêu tan mọi mệt nhọc, nhẹ nhàng, và thanh thản, khó diễn tả được thành lời, sau quãng đường đầy gian nan, hành bộ tìm đến nơi này.