Cổ Học Tinh Hoa - Nguyễn Văn Ngọc, Trần Lê Nhân - Ông lão bán dầu

 ÔNG LÃO BÁN DẦU

Ông Trần Nghiên Tư làm quan đời nhà Tống, bắn cung giỏi có tiếng, đời bây giờ không ai bằng. Ông cũng lấy thế làm kiêu căng.

Ông thường bắn trong vườn nhà. Một hôm có ông lão bán dầu đi qua, thấy ông đang bắn, đặt gánh xuống, ngấp nghé xem mãi. Ông lão thấy ông Nghiêu Tư bắn mười phát, trúng được tám, chín, thì hơi gật gù, mỉm miệng cười. Nghiêu Tư gọi vào hỏi:

"Nhà ngươi cũng biết bắn à? Ta bắn chưa được giỏi hay sao?

- Ông lão nói: Chẳng phải giỏi gi cả. Chẳng qua là quen tay thôi.

- Nghiêu Tư giận lắm bảo: À! nhà ngươi dám khinh ta bắn không giỏi à?

- Ông lão nói: Cứ xem tôi rót dầu thì đủ biết".

Nói đoạn, bèn lấy một cái bầu đặt xuống đất, để đồng tiền lên miệng, lấy cái môi từ từ rót dầu qua lỗ đồng tiền, mà không rây một tí dầu nào ra đồng tiền cả. Rồi nói: "Tôi cũng chẳng phải giỏi gì, chỉ quen tay mà thôi".

Nghiêu Tư cười, chịu là phải.

ÂU DƯƠNG TU

GIẢI NGHĨA

- Trần Nghiêu Tư: người đời nhà Tống, làm quan Tiết độ sứ là một người có khí tiết, viết tốt và bắn giỏi.

- Kiêu căng; khinh ngạo khoe khoang.

- Trúng: tới được mục đích không sai, không hỏng.

LỜI BÀN

Bắn, mà mười phát trúng cả mười, ai không chịu là giỏi? Nhưng rót dầu qua lỗ đồng tiền mà không dầy ra đồng tiền tưởng cũng không ai chê được là không giỏi. Cho nên ông lão bán dầu, thấy õng Nghiêu Tư tự phụ là bắn giỏi, mà cũng tự phụ là rót dầu giỏi, ý muốn lấy cái tự phụ này dối lại với cái tự phụ kia, để dạy rằng: giỏi hay không giỏi, thường chỉ là ở cái quen hay không quen mà thôi. Trăm hay chẳng bằng tay quen, câu tục ngữ đã nói. Mình quen nghề minh, người quen nghề người, chớ đã chắc gì là mình tài đức hơn người mà kiêu căng với người!