Cổ học tinh hoa

 THÀNH THỰC

Vợ thầy Tăng Tử đi chợ. Con khóc đòi đi theo. Mẹ bảo: “Con ở nhà rồi mẹ về mẹ làm thịt con lợn cho ăn.”

Lúc vợ về, thầy Tăng Tử bắt lợn đi làm thịt.

Vợ nói: Tôi nói đùa nó đấy mà.

Thầy Tăng Tử bảo: Nói đùa là thế nào? Đứng khinh trẻ thơ là không biết gì. Cha mẹ làm gì, nó thường hay bắt trước. Nay mình nói dối nó, chẳng là mình dạy nó nói dối ư!

Tăng Tử nói xong, làm thịt lợn cho con ăn thực.

GIẢI NGHĨA

Tăng Tử: tức là Tăng Sâm, người thành thực và rất có hiếu, học trò giỏi của Đức Khổng Tử truyền được đạo đức Khổng Tử có thuật sách Hiếu Kinh và sách Đại Học. 

LỜI BÀN

“Ấu tử thường thi vô cuồng”; câu kinh Lễ đã dạy, ta không nên nói dối trẻ. Thầy Tăng Tử nhà nghèo, phải giết lợn, mẹ thầy Mạnh Tử cũng có mua miếng thịt lợn nhà láng giềng cho con ăn, đều là đã trót nói đùa với trẻ cho ăn thịt lợn, thì không muốn dối trá nó, để giữ lấy lòng thực của nó. Phàm cha mẹ, ai là không muốn cho con thành thực.

Nhưng muốn như vậy, tất phải giữ gìn, chớ có nói dối nó bao giờ. Lục Chí có câu nói rằng: “ Nều mình không hết lòng thành mà mong người ta hết lòng thành, chắc người ta chán mình mà không theo mình nữa. Lần này mình không có lòng thành mà bảo lần sau rồi có lòng thành, chắc người ta ngờ vực mà không tin nữa”. Cũng một ý với thầy Tăng Tử dạy con vậy.