Cổ Học Tinh Hoa

 Nhường thiên hạ

Vua Nghêu nhường thiên hạ cho Hứa Do có nói rằng:

- Khi mặt trời, mặt trăng đã mọc mà cứ cầm đóm đuốc, soi sáng như thế, chẳng cũng khổ lắm ru! Khi đang mong mưa, trời đã mưa mà cứ còn dội nước, tẩm tưới như thế, chẳng cũng nhọc lắm ru! Nay có ngài ra đời, đức thịnh tài cao, thiên hạ tự khắc cảm hóa bình trị, thế mà tôi cứ giữ lấy thiên hạ, thì tôi tự nghĩ lấy làm kém lắm. Xin nhường thiên hạ cho ngài.

Hứa Do nói:

- Nhà ngươi trị thiên hạ đã được bình trị, mà ta còn thay nhà ngươi, như thế chẳng là ta không có cái "thực" làm cho thiên hạ bình trị mà ta lại nhận lấy cái "danh" bình trị thiên hạ ư? Vả cái "danh" là người khác của cái "thực", nếu không có thực mà lại đương lấy danh, thì chẳng hóa ra ta làm người khác không có chủ ư? Con chim làm tổ ở rừng chẳng qua chỉ một cành cây, con chuột uống nước ở sông chẳng qua chỉ đến no bụng. Thôi, xin nhà ngươi cứ về mà trị lấy thiên hạ, ta có dùng thiên hạ làm gì! Người nhà bếp mà trông nom việc bếp, thì ngươi giữ lấy việc tế tự cũng chẳng có thể bỏ đèn hương, mà làm thay cho được.

Lời bàn: Ý vua Nghêu nghĩ thiên hạ là của chung của thiên hạ, cho nên vua mới tìm người hiền tài để truyền ngôi, miễn là thiên hạ được bình trị là mình được sung sướng.

Ý Hứa Do thì nghĩ mình không có tài mà nhận lấy cái tài của người làm của mình thì không gì xấu hổ bằng. Và ông lại có cái thú vô danh hơn là hữu danh, nên ông lấy việc có thiên hạ làm phiền chớ không phải là sướng.

Một bên quên lợi, một bên quên danh, đáng quý thay!

Thời buổi ngày nay giá được những người tài giỏi không có lòng tư, không cậy công, cậy của, không hiếu lợi, hiếu danh, thì lo gì thiên hạ chẳng bình trị.