Chuyện xưa tích cũ

XÃ ĐỊNH KIỆN BÀ CỐ

Tác giả: Sơn Nam & Tô Nguyệt Đình

Tỉnh Bình Thuận, có miễu bà Cố rất linh thiêng. Ai đi ngang qua phải cúi đầu; nếu đi ngựa, phải xuống ngựa, bất tuân thì hộc máu. 

Ngày nọ Xã Định được lệnh đi hầu quan trên thật gấp. Lúc qua miễu, Xã Định nói: “Tôi có việc quan cần đi gấp. Đêm tăm tối, dừng lại đây e mất thời giờ hoặc bị cọp ăn thịt bất thình lình. Xin bà cảm phiền, hôm nào trở về, tôi sẽ tạ một heo.” 

Vái xong, Xã Định giục ngựa chạy qua. Tuy bị hộc máu nhưng chú ráng sức tiếp tục lộ trình. Bận về, Xã Định biết mình bị bà Cố quở nên đem một heo lại cúng. Lạ quá, bệnh tình không thuyên giảm. 

Tức mình, Xã Định nói: -Bà giỏi thì vật tôi chết luôn đi. Xuống âm phủ, tôi sẽ kiện bà trước mặt Diêm chúa. 

Khi hấp hối, Xã Định bảo vợ chôn theo hòm một trăm tờ giấy bạch, mười cây bút lông, năm thẻ mực tàu.

Vài tháng sau, bà Cố đạp đồng lên mà nói với dân làng: -Các ngươi phá miễu của ta đi, đừng cúng kiến nữa. 

Hỏi sao vậy thì đồng nữ đáp: “Tôi bị thất kiện nên Diêm chúa giáng chức tôi, bây giờ vụ kiện đang giằng co, tôi không rảnh rang về hưởng được.” 

Dân làng không tin. Đến ngày cúng miễu năm đó, Xã Định đạp đồng mà báo tin: “Tôi thắng kiện rồi. bà Cố bị cách chức, đừng cúng nữa vô ích. Bả không về miễu nữa đâu. Không tin hỏi ông Địa sẽ rõ.” 

Ông Địa lên xác nói đúng lời Xã Định. Từ đó về sau, miễu bị phá. Đi ngang qua không ai còn cúi đầu hoặc xuống ngựa.