Cực thịnh tất suy, sống ngày yên ổn nghĩ đến ngày gian nguy
Lý Tư là Thừa tướng thời Tần Thủy Hoàng, văn võ song toàn, là người đặt ra triện thư, thống nhất văn tự, công phạt sáu nước, thống nhất thiên hạ, thành tựu cả đời không sao kể xiết. Ông không chỉ là vinh hiển cá nhân, thanh thế gia tộc cũng rất hiển hách.
Phàm đời người khi đến hoàn cảnh như vậy, khó tránh khỏi vênh váo tự đắc, ngông cuồng ta đây, nhưng Lý Tư lại đủ thông minh để tự xét lại mình. Ông đã làm tới chức quan cao nhất, dưới một người mà trên vạn người, nhưng lại cảm thán:
“Than ôi! Ta nghe nói: ‘Sự vật không nên đi đến chỗ quá thịnh’. Lý Tư này là kẻ áo vải đất Thượng Sái, một tên đầu đen ở nơi làng xóm, nhà vua không biết ta hèn kém, cất nhắc lên tận vị trí này. Nay ta ở địa vị không thua kém ai, có thể nói là giàu sang cùng cực rồi vậy. Nhưng phàm sự vật đến cùng cực rồi thì sẽ suy, ta chưa biết sau này kết cục ra sao”.
Quả thực đúng như sự lo lắng của Lý Tư, Tần Thủy Hoàng sau khi băng hà, tình thế chính trị thay đổi, do không đấu lại kế phản gián của Triệu Cao, hai cha con Lý Tư đều bị Tần Nhị Thế xử tử, phải chịu ngũ hình, chém ngang lưng ở thành phố Hàm Dương.
Mã Viện
Lý Tư cả đời công danh hiển hách, nhưng đến cuối đời lại toàn là thất bại. Trong khi Mã Viện cả đời khốn đốn, cuối cùng lại từng bước tiến về thành công. Ông là người có chí lớn, hơn nữa nhãn quan lại rất tốt.
Vào những năm cuối cùng của nhà Tân, quần hùng khởi lên khắp nơi, ông biết Công Tôn Thuật không phải là người tài, dứt khoát đầu quân cho Lưu Tú, sau được coi trọng, nhiều lần chinh chiến đều lập công lớn, rồi được phong làm phục ba tướng quân. Sau lần đi phá địch ở Giao Chỉ, được phong làm tân tức hầu, ban cho thực ấp 3000 hộ.
Người mà phải trải qua nguy nan mới đạt được thành công, thường dễ bị thắng lợi làm mờ đôi mắt, tự nhiên sẽ đánh giá cao năng lực của mình. Nhưng Mã Viện ngay lúc đắc ý nhất, lại nhớ tới lời khuyên của người em trai Mã Thiếu Du:
“Nhân sinh trên đời, không nên theo đuổi vinh hoa phú quý quá mức, chỉ cần có vật chất tối thiểu nhất, có sự trang trọng tối thiểu nhất là đủ rồi, quá nhiều sẽ chỉ tự chuốc lấy khổ mà thôi”.
Mã Viện luôn có thể tự xem lại chính mình. Ông ngay sau khi yên ổn có thể suy nghĩ về lúc nguy nan, ngay lúc thành công lại không nghĩ sẽ hưởng thụ như thế nào, mà chỉ nghĩ đến khốn cảnh “Mưa to sương mù, khí độc nóng bức”.
Ông tự nguyện buông hết thảy trói buộc của danh lợi, hoàn toàn đắm mình vào thiên nhiên rộng lớn, sống một cuộc đời giản dị. Thời khắc thức tỉnh là đáng quý nhất, ít ra cũng không như Lý Tư, muốn trở về với tự nhiên cũng không được nữa rồi.
No comments:
Post a Comment